Περιγραφή του Προγράμματος
Δεδομένης της έλλειψης υπηρεσιών πρόληψης και προαγωγής υγείας καθώς και της απουσίας υποστηρικτικών δομών κοινωνικής φροντίδας για άτομα με άνοια και τους φροντιστές τους, ο Σ.Ο.Φ.Ψ.Υ.Ν. Σερρών υλοποίησε με επιτυχία το Πρόγραμμα Ψυχικής Υγείας «Οργάνωση και Ενίσχυση Δράσεων Κοινωνικής Στήριξης με διακριτικό τίτλο ΣΤΗΡΙΖΩ» του Υπουργείου Εσωτερικών (Μακεδονίας-Θράκης).
Στα πλαίσια μιας ολιστικής, μη φαρμακευτικής παρέμβασης, κυρίαρχος στόχος της δράσης ήταν αφ’ ενός η ψυχοσυναισθηματική, γνωστική, πνευματική και κοινωνική ενίσχυση των ατόμων με ήπια γνωστική έκπτωση και αφ΄ετέρου η ψυχοεκπαίδευση και η ενδυνάμωση των φροντιστών τους μέσω της απόκτησης των κατάλληλων δεξιοτήτων που θα συμβάλλουν τόσο στη βελτίωση της ποιότητας φροντίδας των ατόμων που φροντίζουν όσο και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής αμφότερων.
Επιμέρους Δράσεις του Προγράμματος
Στη δράση συμμετείχαν και συνεπώς ωφελήθηκαν από αυτή συνολικά 30 άτομα της τρίτης ηλικίας και 20 φροντιστές. Η δράση ήταν συνολικής διάρκειας 72 ωρών, με ημερομηνία έναρξης 01/04/2019 και ημερομηνία λήξης 31/05/2019. Με σκοπό την πλήρη επίτευξη των στόχων της δράσης, οργανώθηκε ένα Εβδομαδιαίο Πρόγραμμα Δραστηριοτήτων, που ως επί το πλείστον λάμβανε χώρα στις άρτια εξοπλισμένες εγκαταστάσεις του Σ.Ο.Φ.Ψ.Υ. Ν. Σερρών και περιελάμβανε:
Η ομαδική συμβουλευτική απευθυνόταν τόσο στα ίδια τα άτομα της τρίτης ηλικίας όσο και στους φροντιστές. Σκοπός ήταν η από κοινού ψυχοσυναισθηματική τους ενδυνάμωση/θωράκιση και η αποφυγή/έλεγχο ανάπτυξης ψυχοπαθολογίας.
Οι ασκήσεις νοητικής ενδυνάμωσης αφορούσαν σε μια εναλλακτική, μη φαρμακευτική αλλά άκρως αποδοτική παρέμβαση για τα άτομα με ήπιες διαταραχές μνήμης με σκοπό τη διατήρηση και τη βελτίωση των ανώτερων νοητικών λειτουργιών.
Η ομάδα ψυχοεκπαίδευσης φροντιστών αφορά αποκλειστικά σε όσους φροντίζουν άτομα με ψυχοσυναισθηματικές και πνευματικές δυσκολίες με στόχο την προσωπική τους ενδυναμωση και συνεπώς τη βελτίωση της παρεχόμενης φροντίδας.
Η ομάδα εκμάθησης χρήσης Η/Υ στόχευε στην εξοικείωση των ηλικιωμένων ατόμων με τη σύγχρονη τεχνολογία, η οποία αποδεδειγμένα συμβάλλει στην ενίσχυση της μνήμης και γενικότερα των γνωστικών λειτουργιών.
Η ομάδα χοροθεάτρου αποτελούσε μια ακόμα εναλλακτική προσέγγιση με στόχο τη βελτίωση της μνήμης, της συγκέντρωσης, της προσοχής και της φαντασίας των ατόμων με ήπια γνωστική έκπτωση μέσω από ένα σύνολο εξειδικευμένων ασκήσεων.
Η ομάδα γυμναστικής ήταν απολύτως προσαρμοσμένη στις ιδιαίτερες ανάγκες αλλά και τους μοιραίους περιορισμούς της τρίτης ηλικίας με στόχο τη βελτίωση της ψυχοσωματικής υγείας και της φυσικής κατάστασης των ηλικιωμένων ατόμων.
Η ομάδα decoupage είχε σαν στόχο την εκμάθηση νέων δεξιοτήτων, οι οποίες συμβάλλουν στην αυτοενίσχυση των ωφελούμενων μέσω της δημιουργίας εικαστικών καλλιτεχνημάτων.
Η ομάδα χορού βασιζόταν στις πολλαπλές ευεργετικές επιδράσεις κυρίως των παραδοσιακών χορών, οι οποίες τους καθιστούν ασυνήθιστα ισχυρούς στην προστασία από τη φαινομενικά αναπόφευκτη έκπτωση των νοητικών λειτουργιών.
ΟΙ ομαδικές ψυχαγωγικές έξοδοι ενθαρρύνουν τη σύναψη νέων κοινωνικών και διαπροσωπικών σχέσεων και προωθούν την κοινωνική συμμετοχή των ωφελούμενων.
Οι ομαδικές πολιτιστικές εξορμήσεις προωθούν την ανάπτυξη νέων ενδιαφερόντων, ενισχύουν την επαφή με τα πολιτιστικά δρώμενα και διευρύνουν το γνωστικό και πνευματικό επίπεδο των συμμετεχόντων.
Η ημερήσια εκδρομή παρείχε στους ωφελούμενους μια σύντομη ανακουφιστική και ευχάριστη ανάπαυλα από τη συχνά απαιτητική και κατακλεισμένη με δυσκολίες καθημερινότητα των ατόμων με ήπια γνωστική έκπτωση και των φροντιστών τους.
Αντίκτυπος του Προγράμματος στους Ωφελούμενους & Φροντιστές
Δεδομένου ότι η άνοια αποτελεί για τους ηλικιωμένους τη σημαντικότερη αιτία «κλιμακούμενης αναπηρίας» που μπορεί να διαρκέσει πολλά χρόνια και συνδέεται συχνά με κοινωνικό στιγματισμό και αποκλεισμό, προτεραιότητα του συγκεκριμένου Προγράμματος Ψυχικής Υγείας ήταν η υποστήριξη των ατόμων με ήπια γνωστική έκπτωση και η ενδυνάμωση των φροντιστών τους, ώστε να παραμείνουν ενεργά μέλη των κοινοτήτων τους. Με αυτό τον ολιστικό τρόπο χτίστηκε τελικά μια δυναμική ασπίδα προστασίας ενάντια στον σωματικό, ψυχικό και πνευματικό μαρασμό του σύγχρονου ηλικιωμένου ανθρώπου που για ακόμη μια φορά απέδειξε πως είναι σε θέση να συμμετέχει ενεργά και να εκμεταλλευτεί στο έπακρο ανάλογες υποστηρικτικές ευκαιρίες.
Η συμμετοχή των ωφελούμενων στις εξειδικευμένες ομάδες σωματικής, ψυχοσυναισθηματικής και πνευματικής ενδυνάμωσης φάνηκε να ενισχύει σταδιακά το γνωστικό τους επίπεδο και να αυξάνει την αυτονομία, τη λειτουργικότητά και κυρίως την ψυχική τους ευεξία. Επιπρόσθετα, η ενθουσιώδης συμμετοχή τους σε πολιτιστικές και ψυχαγωγικές εξορμήσεις στα πλαίσια της δράσης έπληξε σημαντικά την ακούσια απομόνωση, τη μοναξιά και τη στέρηση της κοινωνικότητας, ενθάρρυνε την ανάπτυξη και διατήρηση νέων διαπροσωπικών σχέσεων και συνέβαλε στην αύξηση της αυτοεκτίμησής τους μέσω καινούριων αλληλεπιδράσεων, ερεθισμάτων και εμπειριών.
Συνεπώς, είναι σαφές ότι το Πρόγραμμα Ψυχικής Υγείας προσέφερε ένα ανεκτίμητο βιοψυχοκοινωνικό όφελος αναφορικά με τη συνολική βελτίωση της ποιότητας ζωής των ωφελούμενων. Από την άλλη μεριά, η υποστήριξη στην «ελάφρυνση του φορτίου» των φροντιστών που επηρεάζονται βαθιά σε συναισθηματικό, σωματικό, κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο αναμένεται να έχει πολλαπλασιαστικά οφέλη. Η ενημέρωση για τις διαθέσιμες παρεμβάσεις και τα δικαιώματα των ατόμων με άνοια, καθώς και η ψυχοεκπαίδευση για τη διαχείριση του φορτίου που επιφέρει η φροντίδα φάνηκε να συμβάλλει καθοριστικά στη βελτίωση της καθημερινότητας των φροντιστών και της παρεχόμενης φροντίδας.
Επιπλέον, η συμμετοχή τους σε πολιτιστικές και ψυχαγωγικές δραστηριότητες τους προσέφερε μια σπάνια ευκαιρία προσωρινής ανάπαυλας από τον απαιτητικό και εξαντλητικό ρόλο του φροντιστή. Μελλοντικά ευελπιστούμε η ενδυνάμωση των ατόμων με άνοια και των φροντιστών τους να αμβλύνει τα εμπόδια που απορρέουν από αισθητηριακές δυσχέρειες και από ψυχολογικούς παράγοντες, που αποκλείουν τη συμμετοχή τους σε δράσεις κοινωνικής συνοχής. Στόχος είναι να παραμείνουν ενεργά μέλη των αντιπροσωπευτικών τους οργανώσεων, ήτοι του Σ.Ο.Φ.Ψ.Υ. Ν. Σερρών και να λαμβάνουν μέρος σε δράσεις παρακολούθησης της εφαρμογής της Σύμβασης για τα δικαιώματα των ΑμεΑ σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο.