«Προώθηση της Ενεργούς και Υγιούς Γήρανσης» του Σ.Ο.Φ.Ψ.Υ. Ν. Σερρών

2016 – 2018

Περιγραφή του Προγράμματος Ψυχικής Υγείας

O Σ.Ο.Φ.Ψ.Υ. Ν. Σερρών, διευρύνοντας τη δράση του σε περισσότερες κοινωνικές ομάδες, αλλά μένοντας πάντα πιστός στην αποστολή του για την προάσπιση της δημόσιας ψυχικής υγείας, υλοποίησε τη διετία 2016-2018 με την υποστήριξη του Κοινωφελούς Ιδρύματος ΤΙΜΑ το καινοτόμο Πρόγραμμα Ψυχικής Υγείας «Προώθηση της Ενεργούς και Υγιούς Γήρανσης».

Οι Βασικοί Ωφελούμενοι του Προγράμματος

Το Πρόγραμμα Ψυχικής Υγείας απευθύνονταν στην ευάλωτη ομάδα των συνταξιούχων και των ηλικιωμένων ατόμων άνω των 60 ετών που διαθέτουν ανεκμετάλλευτο ελεύθερο χρόνο λόγω του μοιραίου περιορισμού των καθημερινών υποχρεώσεων τους.

Η Αναγκαιότητα του Προγράμματος

Σύγχρονες επιδημιολογικές μελέτες επιβεβαιώνουν το γεγονός ότι τόσο η συνταξιοδότηση όσο και η τρίτη ηλικία γενικά αποτελούν κρίσιμες περιόδους για τη ψυχοσωματική εξέλιξη του ανθρώπου. Ο λόγος είναι ότι συνήθως συνοδεύονται από περίπλοκες ψυχοκοινωνικές δυσκολίες και συχνά συνδέονται με την ανάπτυξη ψυχοπαθολογίας, που για ποικίλους λόγους παραμένει αδιάγνωστη και αθεράπευτη. Αυτό επηρεάζει αρνητικά και την εξέλιξη των σωματικών ασθενειών και δυσκολεύει τη θεραπεία τους.

Δυστυχώς, η κρατική μέριμνα για το μείζον αυτό θέμα είναι σχεδόν ανύπαρκτη, ενώ οι σκόρπιες συναφείς υπηρεσίες όπως τα ΚΑΠΗ ολοένα συρρικνώνονται ή υπολειτουργούν. Το θλιβερό αυτό γεγονός, χαρακτηριστικό του υπό κατάρρευση κράτους πρόνοιας και της περιρρέουσας ανθρωπιστικής κρίσης, καθιστά την ήδη ευάλωτη ομάδα των ηλικιωμένων εντελώς παραμελημένη, αγνοώντας προκλητικά το γεγονός πως κάποτε οι άνθρωποι αυτοί υπήρξαν παραγωγικοί και ενεργοί.

Στόχος του Προγράμματος Ψυχικής Υγείας

Κυρίαρχος στόχος του Προγράμματος για την Ψυχική Υγεία που εμπνεύστηκε και υλοποίησε με πλήρη επιτυχία ο Σ.Ο.Φ.Ψ.Υ. Ν. Σερρών ήταν η ενεργητική, ασφαλής και ευχάριστη προσαρμογή στην τρίτη ηλικία μέσω της ενίσχυσης εκείνων των παραγόντων που αποδεδειγμένα επιδρούν θετικά στη σωματική, πνευματική και ψυχική ευημερία των ηλικιωμένων ατόμων. Αντίστοιχα, οι επιμέρους στόχοι του Προγράμματος αφορούσαν:

Ψυχοκοινωνική υποστήριξη των συμμετεχόντων

Βελτίωση της ψυχοσωματικής υγείας

Δημιουργική αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου

Απόκτηση καινούργιων γνώσεων και εμπειριών

Ανεύρεση νέων ενδιαφερόντων και ασχολιών

Εκμάθηση νέων προτύπων σκέψης και συμπεριφοράς

Διατήρηση και βελτίωση ικανοτήτων και δεξιοτήτων

Διατήρηση της κοινωνικότητας και ενίσχυση των κοινωνικών επαφών

Δομή και Περιεχόμενο του Προγράμματος

Στα πλαίσια μιας ολιστικής μη-φαρμακευτικής προσέγγισης που υπακούει στις αρχές του βιοψυχοκοινωνικού μοντέλου, το Πρόγραμμα για την Ψυχική Υγεία απαρτίστηκε από ένα πλήθος δομημένων και πολυεπίπεδων δράσεων. H καθεμία εκ των δράσεων είχε συγκεκριμένους σκοπούς και όλες μαζί επιχειρούσαν να καλύψουν το σύνολο των αναγκών (ψυχολογικές, βιολογικές, κοινωνικές, πολιτιστικές) των συμμετεχόντων.

Για τους σκοπούς αυτούς, οργανώθηκε ένα ολοκληρωμένο Ημερήσιο Πρόγραμμα Δραστηριοτήτων, το οποίο ως επί το πλείστον λάμβανε χώρα στις άρτια εξοπλισμένες εγκαταστάσεις του Συλλόγου και περιελάμβανε τις παρακάτω επιμέρους στοχευμένες δράσεις:

Στόχος της είναι η ατομική και κοινωνική ενδυνάμωση και κυρίως η ψυχική θωράκιση των συμμετεχόντων, προκειμένου, είτε να αποφύγουν την πιθανή ανάπτυξη ψυχοπαθολογίας (κατάθλιψη, αγχώδεις διαταραχές, ψυχοσωματικές αντιδράσεις κα), είτε να εφοδιαστούν με τα κατάλληλα μέσα για να την αντιμετωπίσουν με συντονιστές ειδικά εκπαιδευμένους ψυχολόγους-ψυχοθεραπευτές, εφόσον έχει εκδηλωθεί.

Σκοπός είναι η ψυχολογική υποστήριξη και η συμβουλευτική καθοδήγηση των ωφελούμενων σε μείζονα προσωπικά ζητήματα κατόπιν σχετικού αιτήματος τους σε έναν εκ των δύο ψυχολόγων-ψυχοθεραπευτών που απασχολούνται στο Πρόγραμμα.

Πραγματοποιούνται από ιατρούς διαφόρων ειδικοτήτων (πχ. παθολόγοι, καρδιολόγοι, διαιτολόγοι, ρευματολόγοι, ορθοπεδικοί, νευρολόγοι, οδοντίατροι κτλ) με θεματολογία τα μείζονα προβλήματα σωματικής και ψυχικής υγείας κατά την τρίτη ηλικία. Κυρίαρχος στόχος είναι η  έγκυρη ενημέρωση, η έγκαιρη πρόληψη, η κατάλληλη αντιμετώπιση τους και η ανοιχτή συζήτηση.

Προβάλλονται ταινίες που θίγουν σημαντικά προσωπικά και κοινωνικά ζητήματα του σύγχρονου ανθρώπου με σκοπό την ενίσχυση της κριτικής σκέψης, την αύξηση της αντιληπτικής ικανότητας και την ενθάρρυνση της ελεύθερης έκφρασης

Σκοπός είναι η εξοικείωση των ατόμων της τρίτης ηλικίας με τα ηλεκτρονικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης (Facebook, Twitter, Instagram etc), τις νέες μορφές επικοινωνίας (e-mail, Skype), τις πηγές ενημέρωσης (Google) αλλά και τις ηλεκτρονικές υπηρεσίες (e-banking).

Αποτελούν μια εναλλακτική παρέμβαση ψυχοκοινωνικής υποστήριξης με αναμφισβήτητο σωματικό, συναισθηματικό και ψυχολογικό όφελος μέσω της ελεύθερης έκφρασης και της ψυχοσυναισθηματικής εκτόνωσης με μοναδικό εργαλείο τη μουσική.

Συνδυάζοντας απλές ασκήσεις γέλιου, ήπιες αναπνοές, ασκήσεις stretching, ρυθμικά χειροκροτήματα, τραγούδι και πάνω απ’ όλα παιδική διάθεση, αναδεικνύει τα πολλαπλά ευεργετικά ψυχοσωματικά και κοινωνικά οφέλη του γέλιου σε μια μοναδικά ευχάριστη εναλλακτική ψυχοθεραπευτική διαδικασία.

Σκοπός είναι η  συνεργατική αλληλεπίδραση και αλληλοϋποστήριξη, η απόκτηση νέων δεξιοτήτων επικοινωνίας, η ενίσχυση της μνήμης και η ενδυνάμωση των γνωστικών λειτουργιών.

Αποτελούν μια εναλλακτική, μη φαρμακευτική αλλά άκρως αποδοτική παρέμβαση, η οποία δρα προληπτικά κατά της άνοιας μέσω διαφόρων ασκήσεων διατήρησης και ενδυνάμωσης της μνήμης, της ανάκλησης, της οπτικοχωρικής ικανότητας, της γλωσσικής ευχέρειας, των εκτελεστικών λειτουργιών, της παρατηρητικότητας και της ανάμνησης.

Παρέχουν θεωρητικές γνώσεις αλλά κυρίως πρακτικές συμβουλές, ώστε οι συμμετέχοντες να είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν έγκαιρα και σωστά καταστάσεις κρίσεων της σωματικής ακεραιότητας τόσο των ίδιων όσο και των πλησίων τους (κοινοί τραυματισμοί, επείγοντα περιστατικά, αναπάντεχες ασθένειες), αλλά και να οργανώσουν άρτια ένα κουτί πρώτων βοηθειών στην οικία τους.

Στόχος είναι η δημιουργική απασχόληση του ελεύθερου χρόνου, η ανεύρεση νέων ασχολιών, η καλλιέργεια της καλλιτεχνικής έκφρασης και της φαντασίας, η ενίσχυση και η διατήρηση των γνωστικών λειτουργιών αλλά και η αύξηση της αυτοπεποίθησης και της αυτοεκτίμησης μέσω της προσωπικής δημιουργίας.

Σκοπός είναι η αβίαστη δημιουργική έκφραση, η ανακάλυψη απωθημένων και ασυνείδητων υλικών, η αύξηση της αυτογνωσίας και της ψυχικής ευεξίας, η ενθάρρυνση της οποιαδήποτε μορφής δημιουργικότητας, η βελτίωση της δεξιότητας της λογοτεχνικής συγγραφής και της καλλιτεχνικής έκφρασης μέσα από τη βιωματική δραστηριότητα και τελικά η παραγωγή ενός προσωπικού ή συλλογικού καλλιτεχνικού έργου.    

Με κυρίαρχο σκοπό την ενθάρρυνση, την κινητοποίηση και την προώθηση των ωφελούμενων στην εθελοντική δράση, διαδικασία που εμποδίζει την ανάπτυξη αισθημάτων ανικανότητας, αχρηστίας και χαμηλής αυτοεκτίμησης και αποδεδειγμενα αυξάνει το προσδόκιμο ζωής του ανθρώπου, ενώ ταυτόχρονα παράγει ένα πολλαπλασιαστικό κοινωνικό όφελος μέσω της ανιδιοτελούς προσφοράς και της ανθρωπιστικής αλληλεγγύης.

Επισκέψεις σε μουσειακούς χώρους της πόλης των Σερρών και συμμετοχή σε διάφορα πολιτιστικά δρώμενα (εκθέσεις, θέατρα, συναυλίες κτλ) με σκοπό τη γνώση και την επαφή με τα πολιτιστικά κέντρα και δρώμενα της πόλης μας, τη τέρψη και τη διεύρυνση του πνεύματος μέσω της ευεργετικής επίδρασης της Τέχνης και του Πολιτισμού, τη διατήρηση της κοινωνικής δραστηριοποίησης αλλά και τη μύηση σε νέες ασχολίες και ενδιαφέροντα κατά τον ανεκμετάλλευτο ελεύθερο χρόνο.

Συχνές ομαδικές έξοδοι για καφέ ή μεσημεριανές συνεστιάσεις που προωθούν την ενίσχυση της κοινωνικότητας, την απόλαυση ουσιαστικών ευκαιριών κοινωνικού συγχρωτισμού, τη σύσφιξη των προσωπικών δεσμών μεταξύ των μελών της ομάδας, την τόνωση των διαπροσωπικών τους επαφών και την ποιοτική ψυχαγωγία και διασκέδαση που συχνά τα άτομα τα οποία βρίσκονται ή οδεύουν προς την τρίτη ηλικία στερούνται για ποικίλους κοινωνικο-οικονομικούς λόγους.

Καραόκε, παντομίμα, παιχνίδια ρόλων, ταινίες μικρού μήκους, πρωινές συνεστιάσεις, χορό, τραγούδι, κα. με τη χρήση του οπτικοακουστικού εξοπλισμού του Σ.Ο.Φ.Ψ.Υ. Ν. Σερρών. Συχνά το πέρασμα της ηλικίας συνδέεται εσφαλμένα με μείωση των ευκαιριών ψυχαγωγίας, με μαρασμό των θετικών συναισθημάτων, του γέλιου και της ξεγνοιασιάς, με έλλειψη ενδιαφερόντων και ασχολιών και με αποφυγή νέων εμπειριών και δοκιμών.

Μια πραγματική ευκαιρία ψυχοσωματικής χαλάρωσης, συναισθηματικής αποφόρτισης και κοινωνικού συγχρωτισμού μέσω της απομάκρυνσης από την καθημερινότητα και τα όποια προβλήματα της. Έκθεση σε νέα ερεθίσματα και παραστάσεις και ιδιαιτέρως εν μέσω της κοινωνικο-οικονομικής κρίσης που για πολλούς ελαχιστοποιεί τέτοιου είδους ευκαιρίες.

Σκοπός είναι η κατανόηση της σημασίας των οργανωμένων ομάδων και δράσεων, η εξοικείωση με κατάλληλες δεξιότητες όπως η ενσυναίσθηση, η ενεργητική ακρόαση, η διεκδικητική συμπεριφορά, η οργανωτική στρατηγική κα. και κυρίως η κινητοποίηση προς την ενεργό συμμετοχή και την εθελοντική προσφορά που θα εξασφαλίσουν τη μελλοντική βιωσιμότητα του Προγράμματος.

Διάρκεια και Αριθμός Ωφελούμενων

Στη διάρκεια των δύο ετών υλοποίησης (2016-2018) του Προγράμματος «Προώθηση της Ενεργούς και Υγιούς Γήρανσης» συνολικά ωφελήθηκαν από αυτό 200 άτομα της τρίτης ηλικίας από την ευρύτερη τοπική κοινωνία του Νομού Σερρών.

Αντίκτυπος του Προγράμματος στους Ωφελούμενους

Η αθρόα λήψη αιτημάτων για συμμετοχή στο Πρόγραμμα Ψυχικής Υγείας, η παραδειγματική συνέπεια των συμμετεχόντων,η πρόθεση της πλειοψηφίας τους για συνέχιση της δραστηριοποίησης τους και πέραν της λήξης της, τα αναμφισβήτητα πολλαπλά (σωματικά, ψυχικά, πνευματικά, κοινωνικά κτλ) οφέλη του, η in vivo λεκτική άκρως θετική ανατροφοδότηση και κυρίως η ζωτική ανάγκη διατήρησης του και στο μέλλον είναι μερικές μόνο από τις σημαντικές αποδείξεις που δεν αφήνουν αμφιβολίες τόσο για την επιτυχημένη διεξαγωγή του όσο και για την αποτελεσματικότητά του.

Επιπλέον, οι επαναλαμβανόμενες ανά τρίμηνο ποιοτικές και ποσοτικές αξιολογήσεις της ωφέλειας και της επιδραστικότητας του Προγράμματος καταδεικνύουν έναν θεαματικά υψηλό βαθμό συνολικής ικανοποίησης (98% κατά μέσο όρο) των συμμετεχόντων και εκπλήρωσης των αρχικών του στόχων που μας οδηγεί αβίαστα στο συμπέρασμα της άρτιας οργάνωσης, της ομαλής διεξαγωγής και κυρίως της πλήρους επιτυχίας του.

Επίδραση του Προγράμματος στο Κοινωνικό Σύνολο

Η μέχρι τώρα εμπειρία μας είναι σε θέση να καταδείξει με σαφήνεια τα πολλαπλασιαστικά οφέλη του Προγράμματος «Προώθηση της Ενεργούς και Υγιούς Γήρανσης» αλλά και την επίδραση του στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο. Αυτό σημαίνει ότι καταφέραμε να διαμορφώσουμε -ίσως για πρώτη φορά- ένα ισχυρό, οικείο και ευχάριστο πλαίσιο ψυχοκοινωνικής υποστήριξης των ηλικιωμένων ατόμων μέσω ενός σημαντικού συνόλου άρτια οργανωμένων και πλήρως προσαρμοσμένων στις ανάγκες της ηλικίας αυτής δράσεων που φαίνεται να καλύπτουν με επάρκεια το τεράστιο κενό σε ανάλογες υπηρεσίες.

Συνεπώς, το εν λόγω Πρόγραμμα συνέβαλε σημαντικά στη θωράκιση της δημόσιας σωματικής και ψυχικής υγείας της τρίτης ηλικίας, η οποία κατά κοινή ομολογία είναι η πλέον παραμελημένη. Επιπλέον, ο προληπτικός αλλά και θεραπευτικός χαρακτήρας του Προγράμματος παίζει έναν καθοριστικό ρόλο στη μείωση των δαπανών για την υγεία, στοιχείο άκρως σημαντικό για το ήδη επιβαρυμένο εθνικό σύστημα υγείας που δεν είναι σε θέση να παρέχει ποιοτικά και ποσοτικά επαρκείς υπηρεσίες ψυχικής υγείας στους πολίτες.

Ταυτόχρονα, η παροχή αυτών των υπηρεσιών χωρίς την παραμικρή οικονομική επιβάρυνση αποτελεί ανακούφιση μείζονος σημασίας για τους ίδιους τους ηλικιωμένους ανθρώπους, που βλέπουν τα ήδη πενιχρά τους εισοδήματα να συρρικνώνονται όλο και περισσότερο, με αποτέλεσμα να είναι αναγκασμένοι να παραβλέψουν ακόμα και βασικές ιατρικές, ψυχικές και κοινωνικές τους ανάγκες αλλά και να στερούνται την ποιότητα ζωής που θα έπρεπε να απολαμβάνουν ως μέχρι πριν ενεργά και παραγωγικά μέλη της κοινωνίας.

Επιπλέον, απαλλάξαμε αυτούς τους γεμάτους ζωή ανθρώπους από την απομόνωση, τη μοναξιά και τη στέρηση της κοινωνικότητας και της ψυχαγωγίας που επιβάλλει η ένδεια και επιβαρύνει ακόμη περισσότερο την ήδη ευάλωτη ψυχοσωματική τους κατάσταση. Αναμφισβήτητα, η αποφυγή ανάπτυξης παθολογίας ή ψυχοπαθολογίας και η προάσπιση της ζωής γενικότερα λειτουργεί πολλαπλασιαστικά, διότι ωφελεί σε ατομικό, οικογενειακό και τελικά σε κοινωνικό επίπεδο.

Το Μήνυμα του Προγράμματος για την Ψυχική Υγεία

Η άποψη ότι ο πολιτισμός μιας χώρας ορίζεται σε μεγάλο βαθμό σε σχέση με την πρόνοια του για την ευάλωτη ομάδα των ηλικιωμένων και τα επίπεδα ευημερίας αυτών μας βρίσκει απόλυτα σύμφωνους. Μια κοινωνία δεν μπορεί να νοείται υγιής όταν παραμελεί, παραγκωνίζει ή αδιαφορεί για εκείνους που λίγο πριν προσέφεραν σε αυτή με τον πλέον ουσιαστικό τρόπο. Ως Σύλλογος, είμαστε πολύ περήφανοι για αυτήν την καινοτόμα πρωτοβουλία και δεσμευόμαστε για την προώθηση και διάχυση της.

Αυτό άλλωστε προστάζουν τόσο οι πάγιες και διαρκείς ανάγκες αυτής της ηλικιακής ομάδας όσο και η συνεχής θετική ανατροφοδότηση που μας δίνουν οι ήδη ωφελούμενοι από το Πρόγραμμα! Έτσι και μεις συνεχίζουμε να παίρνουμε δύναμη από την ενίσχυση του οράματός μας για μια υγιή και ενεργό γήρανση και να αποδεικνύουμε την κατάρριψη του μύθου περί ανεπάρκειας και απομόνωσης της τρίτης ηλικίας! Και το απολαυστικό ταξίδι της ψυχοκοινωνικής τους ενδυνάμωσης μέσω του Προγράμματος «Προώθηση της Ενεργούς και Υγιούς Γήρανσης» συνεχίζεται… Γιατί «τα γηρατειά δεν είναι η χαμένη νεότητα αλλά ένα νέο στάδιο ευκαιρίας και δύναμης!»

Scroll to Top