Αρχικά, παραθέτουμε αυτούσιες τις εντυπώσεις των συμμετεχόντων στο 5ο Πανελλήνιο Εκπαιδευτικό Σεμινάριο Ληπτών Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας, Φροντιστών και Επαγγελματιών Ψυχικής Υγείας που διοργάνωσε ο Σύλλογος Οικογενειών και Φίλων για την Ψυχική Υγεία (Σ.Ο.Φ.Ψ.Υ.) Ν. Σερρών.
To συνέδριο έγινε σε συνεργασία με το Κέντρο Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης του Πανεπιστημίου της Βοστώνης (ΗΠΑ), την Παγκόσμια Συμμαχία Δικτύων Συνηγορίας για την Ψυχική Ασθένεια (GAMIAN-EUROPE) και την Εταιρεία Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ψυχικής Υγείας (Ε.Π.Α.Ψ.Υ.), στις Σέρρες, από τις 6 έως 10 Οκτωβρίου 2013 με τίτλο: «Από το Όραμα στην Πραγματικότητα», όπως αυτές καταγράφηκαν στο “Ημερολόγιο Εντυπώσεων” που υπήρχε καθ’ όλη τη διάρκεια του Σεμιναρίου στη διάθεση όσων συμμετείχαν σε αυτό, με σκοπό την ποιοτική του αξιολόγηση.
Συμπεράσματα Ποιοτικής Ανάλυσης Του «Ημερολογίου Εντυπώσεων»
Ευχαριστίες και λόγια για το Σεμινάριο
Οι προσωπικές μαρτυρίες των συμμετεχόντων αυθόρμητα καταγεγραμμένες στο “Ημερολόγιο Εντυπώσεων”, το οποίο δημιουργήθηκε προκειμένου να επιχειρηθεί και η συνολική ποιοτική αξιολόγηση του Σεμιναρίου, επιβεβαιώνουν με τον πλέον γλαφυρό, αληθινό και ουσιαστικό τρόπο τα μέχρι τώρα συμπεράσματα για την πλήρη επιτυχία του. Λόγια, σκέψεις και εντυπώσεις που καταδεικνύουν μέσα από την υποκειμενική εμπειρία του καθενός ότι ένας προς έναν οι στόχοι του 5ου Πανελλήνιου Εκπαιδευτικού Σεμιναρίου ικανοποιήθηκαν απόλυτα!
Οι ευχαριστίες («Σας ευχαριστούμε για την πολύτιμη εμπειρία…», «Σας ευχαριστώ για τις υπέροχες αναμνήσεις», «Δεν έχω λόγια… Ευχαριστώ πολύ, πολύ, πολύ!», «Σας είμαστε ευγνώμονες!» κτλ), αλλά και η επιβράβευση («Μπράβο! Μπράβο! Μπράβο!», «Συγχαρητήρια σε όλη την ομάδα…», «Πάντα επιτυχίες», «Να είστε πάντα καλά και να συνεχίσετε το έργο σας» κτλ) σχετικά με τη φιλοσοφία, τη φιλοξενία, τις θεματικές, τη δομή, την αποτελεσματικότητα και κυρίως τη γενικότερη υψηλή ποιότητα της διοργάνωσης («Τέλεια οργάνωση», «Εξαιρετικό σεμινάριο…», «Υπέροχο!», «Άριστη οργάνωση», «Πολύ καλή δουλειά», «Τα οράματα σας τα κάνατε πράξη!» κτλ).
Κυριαρχούν όλες στα σχόλια των συμμετεχόντων και απευθύνονται τόσο στην Πρόεδρο του Συλλόγου, η οποία είναι και ο εμπνευστής αυτής και άλλων καινοτόμων δράσεων («Ελένη Νομίδου, απέδειξες ότι η ψυχική υγεία είναι ταυτόσημη με το όνομα σου…» κτλ), αλλά και σε όλη την ομάδα του Σ.Ο.Φ.Ψ.Υ. Ν. Σερρών που εργάστηκε εθελοντικά για την καλύτερη δυνατή υλοποίηση του 5ου Πανελλήνιου Εκπαιδευτικού Σεμιναρίου («Συγχαρητήρια σε όλη την ομάδα για τη διοργάνωση του Σεμιναρίου και τη φιλοξενία», «Ευχαριστούμε τους συνεργάτες σας!» κτλ).
Υψηλή ικανοποίηση των συμμετεχόντων
Τα υψηλά επίπεδα της συνολικής ικανοποίησης σε αυτή την περίπτωση μπορεί να μην είναι αριθμητικά ή μετρήσιμα αλλά προκύπτουν ποιοτικά από λέξεις που τα περιγράφουν απόλυτα και είναι σκορπισμένες και τελικά αμέτρητες στην κατάθεση των προσωπικών εντυπώσεων κάθε συμμετέχοντα («Απερίγραπτο», «Συγκλονιστικό», «Super», «Πολύ όμορφο», «Υπέροχο», «Πρωτόγνωρο», «Πολύτιμο», «Άρτιο», «Ενδιαφέρον», «Τέλειο», «Άριστο» κτλ), λέξεις θετικές, απόλυτες και διαλεγμένες μία-μία που δε μπορούν παρά μέσα από τη βαρύτητα τους να επισφραγίσουν το γεγονός ότι το Σεμινάριο κατάφερε να εξασφαλίσει ένα άκρως ικανοποιητικό αποτέλεσμα.
Κατάφερε να επιτύχει πλήρως τους στόχους του και να ανταποκριθεί με επάρκεια στις προσδοκίες των συμμετεχόντων («Η επιλογή των επιμορφωτών και φέτος ξεπέρασε τις προσδοκίες μου και με γέμισε αισιοδοξία (ελπίζω να τη διατηρήσω). Τα εργαστήρια σας ωραία δομημένα και το θέμα “ανάρρωση” επικοινωνήθηκε απλά, κατανοητά και με μεγάλο ενθουσιασμό από όλους σας.…», «Το σεμινάριο ήταν πάνω από τις προσδοκίες μου… Εξεπλάγην!» κτλ).
Η συμβολή των επιμορφωτών
Φυσικά, ιδιαίτερη μνεία γίνεται στους άριστα καταρτισμένους επιμορφωτές που κάποιοι από αυτούς είναι διακεκριμένοι παγκοσμίως στο χώρο της ψυχικής υγείας και κυρίως στην ανάρρωση, την αυτοεκπροσώπηση και τα δικαιώματα, και προσέφεραν αφιλοκερδώς τις υψηλού επιπέδου υπηρεσίες τους, προκειμένου να πραγματοποιηθεί αυτό το Σεμινάριο αλλά και να απανθιστεί από τα τέσσερα επιμέρους Εργαστήρια που πραγματεύονταν φλέγοντα ζητήματα καθοριστικής σημασίας («Η κα Farkas είναι ένας εξαίρετος άνθρωπος… Και οι υπόλοιποι ομιλητές», «Βρήκα πάρα πολύ ενδιαφέρουσα την εισήγηση της κας Νομίδου για το νομοθετικό πλαίσιο», «Εξαιρετική η επιλογή εισηγητών!», «Η επιλογή των επιμορφωτών και φέτος ξεπέρασε τις προσδοκίες μου!» κτλ).
Έτσι, η ευκαιρία μάθησης, η δυνατότητα ενημέρωσης, η παροχή εκπαίδευσης, η προσφορά νέων, ζωτικών, ουσιαστικών -και όχι στείρων, βαρύγδουπων και ανεφάρμοστων ως είθισται- γνώσεων φαίνεται να αποτελούν την ουσία της συμμετοχής σε αυτό το Σεμινάριο που μέσα από τις μαρτυρίες των φιλοξενούμενων του επιβεβαιώνεται περίτρανα ως το παντοδύναμο εργαλείο δράσης, αλλαγής και αισιοδοξίας για την ανάρρωση που αυτή τη φορά αποτελούσε και το μέγα ζητούμενο του.
(«Αποκόμισα πολύ ωραία και χρήσιμα πράγματα…», «Πολύ εποικοδομητική διδασκαλία!», «Τρόποι αντιμετώπισης της ψυχικής ασθένειας», «Το σεμινάριο ήταν πολύ επιμορφωτικό», «Υπέροχο σεμινάριο… Πολλές γνώσεις!», «Η ενημέρωση για την ασθένεια μαλάκωσε τον πόνο μου», «Η εμπειρία είναι πρωτόγνωρη και συγκλονιστική… Μου άλλαξε την οπτική μου», «Να μη ξεχάσουμε γρήγορα όσα μάθαμε», «Αναθεώρησα τις απόψεις μου για την ανάρρωση και επιλέγω το όραμα!», «Ένα υπέροχο ταξίδι γνώσεων, εμπειριών και συναισθημάτων!» κτλ).
Εμπειρίες και γνώσεις για το ταξίδι της ανάρρωσης
Η έγκυρη ενημέρωση λοιπόν που μαλακώνει τον πόνο της άγνοιας και δίνει την ουσιαστική δύναμη και το αληθινό κουράγιο για το προσωπικό ταξίδι της ανάρρωσης μας κάνει να είμαστε πεπεισμένοι ότι οι φιλοξενούμενοι μας έφυγαν για το δρόμο της επιστροφής με τις βαλίτσες τους πιο γεμάτες… Γεμάτες με μια γνώση πια αληθινή που γεννά την αισιοδοξία και αυτή με τη σειρά της δημιουργεί νέες προοπτικές, ανοίγει νέους δρόμους, ξεκινά νέα οράματα! Γιατί αναμφισβήτητα η ελπίδα κυριαρχεί, είναι διάχυτη στις μαρτυρίες των περισσότερων και αποτελεί το μεγάλο πρωταγωνιστή αυτού του Σεμιναρίου.
(«Με γέμισε αισιοδοξία», «Μα η γνώση είναι δύναμη για να μάθω να αντέχω», «Η γνώση, η εμπειρία, η ανταλλαγή απόψεων είναι ο δρόμος προς την ελπίδα!», «Γέννηση ελπίδας…», «Εξεπλάγην και γέμισα ελπίδα», «Πήραμε ελπίδα να συνεχίσουμε τον αγώνα που δίνουμε», «Ευχαριστούμε για την ελπίδα και την αισιοδοξία που μας μεταδώσατε!» κτλ), προκαλώντας μοιραία και το λυρισμό στις μαρτυρίες κάποιων συμμετεχόντων («Ένα ταξίδι με στόχο το όραμα και την ελπίδα…», «Νιώσαμε… Βιώσαμε… Γεμίσαμε ελπίδα!» κτλ).
Επίτευξη στόχων και γέννηση της ελπίδας
Συνεπώς, ο πιο ενδόμυχος στόχος που πιθανόν να εξασφαλίζει σε ένα μεγάλο μέτρο και τους επόμενους κερδήθηκε, χωρίς καμία αμφιβολία… Η γέννηση της ζωτικής ελπίδας ότι η ανάρρωση από μια ψυχική ασθένεια μπορεί να επιτευχθεί και σταδιακά αποκρυσταλλώνεται σε πίστη που δίνει ώθηση, κίνητρο και δέσμευση για αλλαγή! Γι’ αυτό προφανώς και καταλήγει στην αίσθηση ενδυνάμωσης, αλλά κυρίως οδηγεί στην εσωτερική πρόθεση κινητοποίησης τόσο της προσωπικής όσο και της συλλογικής («Το σεμινάριο μου έδωσε ελπίδα και νέες ιδέες για να μπορέσω να αναπτυχθώ και να βελτιώσω τη ζωή μου και όχι μόνο την ψυχική μου υγεία…», «Απερίγραπτο… Αρωγός στον αγώνα μας! Δίχως φόβους!», «Σε αυτό το σεμινάριο αναθεώρησα τις απόψεις μου για την ανάρρωση και επιλέγω το όραμα!», «Η εμπειρία ήταν πολύ ωραία…
Ως αρχή των νέων συμμαχιών», «Απίστευτα προσωπικά εμπειρικά αποτελέσματα!», «Το “τσουνάμι” των πράξεων σας παρέσυρε και εμάς και ευχαριστούμε το Θεό που σας γνωρίσαμε!», «Αποκομίσαμε τις καλύτερες εμπειρίες και πήραμε ελπίδα για να συνεχίσουμε τον αγώνα που δίνουμε…» κτλ). Με χαρά μας διαπιστώνουμε λοιπόν ότι τα Σεμινάρια που διοργανώνει ο Σ.Ο.Φ.Ψ.Υ. Ν. Σερρών αποτελούν μια καλή πρακτική σε θεραπευτικό επίπεδο με άμεσο σκοπό την ψυχοκοινωνική αποκατάσταση των ληπτών υπηρεσιών ψυχικής υγείας, ενώ τείνουν παράλληλα να καθιερωθούν ως πρότυπο δράσης σε συλλογικό επίπεδο με απώτερο σκοπό την αυτονόμηση, την αυτοδιαχείριση και την αυτοσυνηγορία τους.
Φιλικό κλίμα και ανάπτυξη ισχυρών δεσμών
Άλλωστε, ο συλλογικός αγώνας για τη διαφύλαξη των δικαιωμάτων, την αυτοδιαχείριση, την ενδυνάμωση και τελικά την ανάρρωση είχε ήδη ξεκινήσει εκείνη κιόλας τη στιγμή που το Σεμινάριο λάμβανε χώρα… Γιατί όλα τα παραπάνω συντελέστηκαν μέσα σε ένα κλίμα ζεστό, φιλικό και οικείο που κατά κοινή ομολογία ευνόησε την άνθιση της αληθινής ομαδικότητας, την ανάπτυξη βαθύτερων σχέσεων, τη δημιουργία συνεργατικών δικτύων μέσω μιας απόλυτα ανθρώπινης συνδιαλλαγής και ανταλλαγής απόψεων, στάσεων και εμπειριών.
Το σχεδόν ακαριαίο “δέσιμο” της 50μελούς ομάδας και η άμεση συμμετοχή όλων των μελών είναι ίσως ο τέλειος προάγγελος για την πιο ουσιαστική δικτύωση και το μελλοντικό χτίσιμο ισχυρών συμμαχιών με κοινό όραμα, αξίες και στρατηγική («Αναπτύχθηκαν πολύ όμορφες σχέσεις μεταξύ των συνέδρων και εκφράστηκαν πολύ ενδιαφέρουσες απόψεις!», «Ουσιαστική συμμετοχή όλων των φορέων και των αντιπροσώπων τους… Τα μέλη όλα ξεχωριστά… Το κλίμα ομαδικό και ζεστό…», «Να είστε πάντα καλά! Η εμπειρία ήταν πολύ ωραία…
Ως αρχή των νέων συμμαχιών! Ευχαριστούμε», «Η γνώση, η εμπειρία, η ανταλλαγή απόψεων είναι ο δρόμος προς την ελπίδα!», «Όλη η ομάδα υπέροχη!», «Σα λουλούδι ανοίξατε τα φύλλα σας και η ηρεμία σας μας αγκάλιασε… Ρυθμός μαγικός, με έκσταση!» κτλ), με την ”παγκοσμιοποίηση” του προβλήματος να παίζει πάντα τον ανακουφιστικό της ρόλο στη μοναξιά που συνήθως πολύ άδικα σκεπάζει συνήθως την ψυχική ασθένεια («Πριν σας γνωρίσω, ήμουν μόνος μου να ψάχνω για την τρέλα! Καβάλα σ’ ένα άλογο, ο πόνος δίχως σέλα… Μα η γνώση είναι δύναμη, για να μάθω να αντέχω! Τους φίλους που γνώρισα στις Σέρρες πάντα μαζί μου θα έχω…»).
Μοναδική εμπειρία με στόχο την αναθεώρηση
Όμως, το πιο ενθαρρυντικό ίσως στοιχείο από όλα είναι και πάλι η επί ίσοις όροις συνύπαρξη όλων των εμπλεκόμενων πλευρών στη θεραπευτική διαδικασία και η από κοινού εκπαίδευση τους, με αποτέλεσμα την αναθεώρηση των μαθημένων αρνητικών στάσεων, την αλλαγή της κατεστημένης δυσλειτουργικής κατάστασης και τη δημιουργία αληθινών συνεργατικών σχέσεων με κοινό το όραμα της ανάρρωσης («Συμμετοχή ληπτών, οικογενειών και ειδικών… Τρόποι αντιμετώπισης της ψυχικής ασθένειας» , «Αυτό που αποκόμισα ήταν η συγκλονιστική εμπειρία να συνυπάρξω σε ένα συνέδριο με λήπτες και οικογένειες ληπτών.
Η εμπειρία είναι πρωτόγνωρη και συγκλονιστική! Μου άλλαξε την οπτική μου…» κτλ). Μόνο μια τέτοια διαδικασία πραγματικής συνύπαρξης, ζύμωσης και συνδιαλλαγής μεταξύ των ληπτών υπηρεσιών ψυχικής υγείας, των φροντιστών και των επαγγελματιών μπορεί να οδηγήσει μελλοντικά στη ριζική μεταμόρφωση της δομής και της λειτουργίας του συστήματος ψυχικής υγείας με τέτοιο τρόπο που θα προωθεί την πραγματική ψυχοκοινωνική αποκατάσταση των ατόμων με ψυχιατρική εμπειρία και θα μετατρέψει το όραμα της ανάρρωσης σε πραγματικότητα, όπως ακριβώς μοιάζει να συνέβη ήδη έστω στις λίγες μέρες που διήρκησε το 5ο Πανελλήνιο Εκπαιδευτικό Σεμινάριο και έτσι αυτό δικαίωσε και στην πράξη τον ελπιδοφόρο τίτλο του!
Για το τέλος μένει φυσικά η ανάγκη για τη συνέχιση αυτής της δράσης, για τη σύντομη επανάληψη της και για την προσπάθεια οργάνωσης παρόμοιων δράσεων σε όλο τον ελλαδικό χώρο που θα εξασφαλίσουν τελικά μέσω της συστηματικής επιμόρφωσης, ενδυνάμωσης και δικτύωσης μεταξύ τους το κεντρικό ρόλο των ληπτών υπηρεσιών ψυχικής υγείας σε οτιδήποτε τους αφορά. Η αυτονόμηση, η αυτοοργάνωση, η αυτοδιαχείριση και η αυτοεκπροσώπηση του κάθε ψυχικά πάσχοντα συνανθρώπου μας στον κοινωνικό διάλογο θα θέσει τις βάσεις για την πλήρη ψυχοκοινωνική του αποκατάσταση, την πραγματική κοινωνική του ενσωμάτωση και άρα την αληθινή του ανάρρωση.
Γιατί όλοι πια έχουμε καταλάβει –έστω και καθυστερημένα- ότι δε μπορεί να τίθεται εκτός από ένα τόσο προσωπικό, μοναδικό, δικό του ταξίδι… («Καλή επιτυχία, δύναμη και έμπνευση για να γίνει η ψυχική υγεία κτήμα όλων μας!», «Ελπίζω να υπάρξει και συνέχεια!», «Ευχόμαστε να συνεχίσετε με την ίδια δύναμη!», «Καλή αντάμωση… Το ταξίδι συνεχίζεται!!!), με την προσωπική μας υπόσχεση και δέσμευση να το φτάσουμε ως το τέλος του!