Το κείμενο που ακολουθεί γράφτηκε προκειμένου να περιγράψει το βιωματικό εργαστήριο «Ο Δρόμος της Μάσκας» με εμψυχωτή τον ψυχίατρο Γιώργο Αστρινάκη στο οποίο είχα τη χαρά να συμμετέχω στα πλαίσια του 1ου Φεστιβάλ Ψυχικής Υγείας.
Ταξίδι προς την αυτογνωσία
Ο δρόμος της μάσκας… Ένα συναρπαστικό ταξίδι προς την αυτογνωσία, με συνοδοιπόρο μας τον υπέροχο εμψυχωτή και άνθρωπο, Γιώργο Αστρινάκη, που το μόνο που μας “επέτρεψε” να πάρουμε μαζί μας για εφόδια ήταν η επιθυμία μας για ελεύθερη έκφραση, χωρίς όρια, περιορισμούς, νόρμες και καλούπια. Αφού οι αισθήσεις μας ήταν πια σε πλήρη εγρήγορση, το σώμα μας σε απόλυτη χαλάρωση, αφού είχαμε καταφέρει να νιώσουμε την ισχυρή δύναμη της γης κάτω από τα πόδια μας και να αφήσουμε πίσω μας κάθε περιοριστική σκέψη, το ταξίδι ξεκίνησε! Συνταξιδευτές μας ένα παράξενο μείγμα άγνωστων ανθρώπων που όμως τους συνέδεε η κοινή τους προσμονή για τον τελικό προορισμό.
Μπροστά μας η πρόκληση: ο τόσο εύπλαστος πηλός που μας καλούσε να του δώσουμε μορφή. Οι “οδηγίες” απλές, διακριτικές, σχεδόν ανύπαρκτες. Στην αρχή τον ψηλαφήσαμε δειλά. Ήταν τόσο ευαίσθητος σε κάθε μας άγγιγμα! Ξαφνικά χέρια και πηλός έγιναν ένα σώμα. Απελευθερωμένα και παρασυρμένα πια, είχαν αρχίσει να δίνουν ζωή στην άμορφη μα τόσο δυνατή μάζα. Σμίλευαν με τρόπο παράξενο, σχεδόν μαγικό, χαρακτηριστικά ενός προσώπου αλλά ποιού κανείς δεν ήξερε και μάλλον δεν είχε καν σημασία.
Προσωπικά βιώματα
Συναντήσαμε στο δρόμο μας την έκσταση! Ο καθένας μας ήταν πια απορροφημένος από τη δική του μάσκα που επιτακτικά του επέβαλλε τη γέννηση και την ύπαρξη της. Έτσι, κάποιες γεννήθηκαν μέσα από κινήσεις απλές και αβίαστες, άλλες από πιο περίτεχνες, κάποιες από κινήσεις προσεχτικές και κάποιες άλλες από πιο βίαιες και αποφασιστικές. Μα όλες είχαν κάτι κοινό· είχαν πολλά να πουν. Φτάσαμε λοιπόν στον πρώτο μας προορισμό. Τώρα έπρεπε να κάνουμε απολογισμό και να ανασυγκροτήσουμε τις δυνάμεις μας. Όλοι ξέραμε ότι αυτό θα γινόταν μόνο αν μοιραζόμασταν το προσωπικό μας βίωμα με την ομάδα των άγνωστων αρχικά ανθρώπων που ο δρόμος της μάσκας ένωσε και τους έκανε οικείους πια.
Έτσι, ενώ περιγράφαμε μια εμπειρία κοινή για όλους, ο καθένας μας τελικά την είχε βιώσει τόσο διαφορετικά όσο διαφορετικές ήταν και οι μάσκες μεταξύ τους. Από αυτή ακριβώς τη διαφορετικότητα προέκυψε μια τεράστια γκάμα συναισθημάτων και σκέψεων. Χάρη στη ζωτική ενθάρρυνση του εμψυχωτή μας, όλοι μας τολμήσαμε να αναγνωρίσαμε πάνω σε αυτή την μάσκα ένα κομμάτι του εαυτού μας, ίσως πολύ καλά κρυμμένο μέχρι τότε και νιώθαμε ότι είχαμε καταφέρει να ανέβουμε ακόμα ένα δύσκολο σκαλί στη δύσβατη σκάλα της αυτογνωσίας. Ανανεώσαμε το ραντεβού μας και αποχωριστήκαμε με μια ανάμικτη αίσθηση προβληματισμού, αγωνίας και ικανοποίησης.
Συναρπαστικά συναισθήματα
Ξαναβρεθήκαμε την επόμενη μέρα. Όλα ήταν πολύ διαφορετικά! Νιώθαμε πιο δυνατοί, πιο αποφασισμένοι, πιο ελεύθεροι. Ο εμψυχωτής μας δίπλα μας όπως πάντα, με τρόπο ανεπαίσθητο αλλά καταλυτικό, κατάφερε να μας δέσει πιο πολύ μεταξύ μας, να μας εξοικειώσει ακόμα περισσότερο με τον εαυτό μας, να άρει τις αναστολές μας, να κάμψει και τις τελευταίες άμυνες μας. Το ταξίδι μας ξανάρχισε αυτόματα με το πρώτο άγγιγμα της μάσκας μας. Νέα συναισθήματα, ακόμη πιο ισχυρά. Ποιος κρύβεται πίσω από αυτήν την μάσκα που θέλω ή δε θέλω να τη βλέπω, που μ’ αρέσει ή δεν μ’ αρέσει, που τη γνωρίζω ή δεν την γνωρίζω.
Ίσως η απάντηση να ερχόταν μέσα από τα χρώματα! Έτσι χωρίς πολλή σκέψη, αρχίσαμε να βουτάμε το πινέλο στην παλέτα των πολύχρωμων συναισθημάτων μας. Να τα αναμιγνύουμε, όπως ανάμικτα ήταν και αυτά. Η επιλογή των χρωμάτων προέκυπτε αυθόρμητα, χωρίς κανείς να μπορεί να την ερμηνεύσει απόλυτα. Και πάλι όμως δεν είχε σημασία. Εμείς νιώθαμε απλά εκτελεστικά όργανα, ή μάλλον έτσι νομίζαμε. Το αποτέλεσμα δεν οριζόταν από την καλαισθησία, από το “πρέπει” ή “δεν πρέπει”, την υποκειμενική αίσθηση ευχαρίστησης ή μη, αλλά από άλλες δυνάμεις, ακατανόητες προς το παρόν, τις οποίες ο εμψυχωτής μας βοήθησε να απελευθερώσουμε. Άλλοτε την πιάναμε σφιχτά στα χέρια μας, άλλοτε δεν την αγγίζαμε καθόλου, άλλοτε της χαμογελούσαμε, άλλοτε θυμώναμε μαζί της, άλλο της μιλούσαμε και άλλοτε απλώς μας τρόμαζε.
Συναισθηματικές πάλες
Κάποια στιγμή το πινέλο σταμάτησε ως δια μαγείας με τον ίδιο επιτακτικό τρόπο που είχε πριν ξεκινήσει. Ήταν έτοιμη πια, τέλεια. Ήταν αυτή όσο και αν αντιστεκόμασταν να την αναγνωρίσουμε. Τις τοποθετήσαμε όλες απέναντι μας. Εμείς και αυτές! Ένας διαστρεβλωμένος ή ένας αληθινός καθρέφτης; Τώρα φάνταζαν ακόμη πιο διαφορετικές αλλά και πιο εκφραστικές από ποτέ. Όλοι ξέραμε ότι είχε φτάσει πια η κρίσιμη στιγμή· θα μαθαίναμε επιτέλους ποια ήταν, έχοντας ως πολύτιμο διαμεσολαβητή για την πρώτη μας γνωριμία μαζί της τον εμψυχωτή μας, μέχρι να βρούμε το κουράγιο να μιλήσουμε μόνοι μας μαζί της αλλά και να ακούσουμε αυτά που εκείνη είχε να μας πει.
Αγωνία, περιέργεια αλλά και φόβος… Ένας-ένας την έπαιρνε ξανά στα χέρια του και κατέθετε, με ειλικρίνεια και εμπιστοσύνη πια προς την ομάδα, πως ένιωθε βλέποντας την. Κάθε κατάθεση και ένα συγκλονιστικό ανθρώπινο βίωμα μέσα από το οποίο ξεπηδούσε ο άλλος εαυτός. Ο εαυτός που δεν μας αρέσει, που αρνούμαστε να αναγνωρίσουμε, που θα θέλαμε να αλλάξουμε, που όμως μας μοιάζει, είναι αναπόσπαστο κομμάτι μας και δεν αντέχουμε να αποχωριστούμε.
Μέσα από κάθε εξομολόγηση, γίναμε κοινωνοί ευχάριστων βιωμάτων που μας έκαναν να γελάσουμε δυνατά όλοι μαζί και μας άφησαν μια πολύ γλυκιά αίσθηση χαράς. Αλλά βρεθήκαμε και ενώπιοι σε συναισθηματικές πάλες που έμοιαζαν να μην έχουν τέλος και συμμετείχαμε όλοι σε αυτές, δακρύζοντας μαζί με τον πρωταγωνιστή τους. Κάθε ελπίδα για λύτρωση ερχόταν μέσω της αληθινής ακρόασης, της συμπαράστασης, της υποστήριξης και της εμπάθειας του εμψυχωτή μας που κατάφερε να μας φωτίσει τον δρόμο προς την προσωπική βούληση, την εκτόνωση των συναισθημάτων μας, τη λύση των συγκρούσεων και τελικά την κάθαρση.
Άλλωστε, κατά τη γνώμη μου, όλα αυτά συνθέτουν κομμάτι-κομμάτι το παράξενο παζλ της αυτογνωσίας του καθενός μας και εγώ χαίρομαι πολύ που είχα την τύχη να βάλω ένα σημαντικό κομμάτι στο δικό μου παζλ, καθώς περπατούσα τον δρόμο της μάσκας, έχοντας αυτούς τους ανθρώπους δίπλα μου. Σας ευχαριστώ όλους για αυτή τη συγκλονιστική εμπειρία και σας υπόσχομαι ότι δε θα ξεχάσω ποτέ αυτήν την “μάσκα”.