Παγκόσμια Ημέρα Διαβήτη
Η 14η Νοεμβρίου καθιερώθηκε ως Παγκόσμια Ημέρα Διαβήτη με πρωτοβουλία της Διεθνούς Ομοσπονδίας Διαβήτη και υπό την αιγίδα της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας, για την ευαισθητοποίηση και ενημέρωση του κοινού για τη ραγδαία εξελισσόμενη νόσο. Γιορτάζεται κάθε χρόνο την ημέρα γενεθλίων του καναδού νομπελίστα γιατρού Φρέντερικ Μπάντινγκ, ο οποίος ανακάλυψε τη συνθετική ινσουλίνη μαζί με τον Τσαρλς Μπεστ το 1922. Φέτος είναι πέμπτη χρονιά που η ημέρα αυτή είναι αφιερωμένη στην «Εκπαίδευση και πρόληψη για το Διαβήτη».
Η Παγκόσμια Ημέρα Διαβήτη στοχεύει στην γνωστοποίηση των αιτίων, των συμπτωμάτων, της θεραπείας και των επιπλοκών που σχετίζονται με την κατάσταση αυτή, δίνοντας την ευκαιρία σε όλους για ευαισθητοποίηση, πρόληψη, σωστή υποστήριξη και την καλύτερη περίθαλψη των συμπολιτών μας που πάσχουν από διαβήτη. Ο πρόεδρος του Εθνικού Κέντρου για τον Διαβήτη κ. Ράπτης μαζί με τον Αντιπρόεδρο κ. Κατσιλάμπρο περιέγραψαν τον Διαβήτη ως τη σύγχρονη «μάστιγα». Σημειώνουν ότι μέχρι το 2030 ο αριθμός των ανθρώπων με διαβήτη θα ξεπεράσει τα 435 εκατομμύρια.
Ο Σακχαρώδης Διαβήτης είναι μία χρόνια μεταβολική νόσος, που εμφανίζεται όταν το πάγκρεας δεν παράγει αρκετή ινσουλίνη (Τύπου 1) ή όταν ο οργανισμός δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει αποτελεσματικά την παραγόμενη ινσουλίνη (Τύπου 2). Με βάση τα ευρήματα πρόσφατων ερευνών, η επιστημονική κοινότητα θεωρεί πλέον βέβαιη την αμφίδρομη σχέση του Διαβήτη και της ψυχικής υγείας καθώς αλληλοεπηρεάζονται με ποικίλους τρόπους.
Διαβήτης και Ψυχική υγεία
Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι γνωστός σε όλους μας για τα σωματικά συμπτώματα που προκαλεί στους πάσχοντες. Παρ’όλα αυτά, εφάμιλλης σημασίας είναι οι επιπτώσεις στην προσωπικότητα και στις ψυχοσυναισθηματικές αντιδράσεις του ασθενή όπως η παθητικότητα, η αδυναμία αποδοχής της πάθησης καθώς και συναισθήματα θυμού, απελπισίας και φόβου.
Επαγγελματίες ψυχικής υγείας θεωρούν ότι μεγάλος αριθμός πασχόντων διακατέχεται από το λεγόμενο «φόβο της ιδιαιτερότητας», φόβος ο οποίος προκύπτει τόσο από τον ενδεχόμενο στιγματισμό όσο και από τις πιθανές επιπλοκές του διαβήτη, όπως η νεφροπάθεια, η συμφόρηση, η τύφλωση, η καρδιοπάθεια και τα κυκλοφορικά προβλήματα.
Ο ερευνητής Kevin Niswender, ενδοκρινολόγος στο πανεπιστημιακό νοσοκομείο Vanderbilt στη Nashville επισημαίνει ότι οι άνθρωποι που πάσχουν από διαβήτη αντιμετωπίζουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης ψυχικών διαταραχών. Ως νόσος ο διαβήτης έχει συνδεθεί με πολλές ψυχικές διαταραχές όπως κατάθλιψη, αγχώδεις διαταραχές, διαταραχές διατροφής, σχιζοφρένεια-διπολική διαταραχή.
Η επιστημονική κοινότητα εστιάζει στα έντονα συναισθήματα θλίψης και απογοήτευσης που παρουσιάζουν οι ασθενείς ως απόρροια του πένθους μιας ανέμελης ζωής. Συνεχείς εξετάσεις αίματος, ιατρική περίθαλψη, φαρμακευτική αγωγή, καθημερινή άσκηση και το ιδιαίτερο διαιτολόγιο επιβαρύνουν την καθημερινότητα των ασθενών. Σύμφωνα με τους Χωρεψιμά & Τεντολούρη (2013), σε μεταανάλυση που συμπεριέλαβε τα αποτελέσματα 39 μελετών με 20.218 άτομα, έγινε εμφανής η διπλάσια πιθανότητα εμφάνισης κατάθλιψης σε διαβητικούς ασθενείς. Η μεγάλη διάρκεια του διαβήτη, το χαμηλό επίπεδο της σωματικής δραστηριότητας και το ιστορικό κατάθλιψης αποτελούν τους σημαντικότερους παράγοντες εμφάνισης κατάθλιψης σε διαβητικούς ασθενείς.
Ψυχική Υγεία και Διαβήτης
Οι ψυχικές ασθένειες μπορεί να μεταβάλλουν την ορμονική ισορροπία, την λειτουργία του ύπνου και το ανοσοποιητικό σύστημα με αποτέλεσμα τα συμπτώματα αυτά να επιβαρύνουν τη σωματική υγεία του ασθενή. Ορισμένες ψυχικές ασθένειες, όπως η κατάθλιψη και η σχιζοφρένεια, ενεργούν ως σημαντικοί παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη διαβήτη τύπου 2 που οφείλεται στην αντίσταση του σώματος στην ινσουλίνη.
Όπως υποστηρίζει ο Παναγιώτου Θ.(2011), σύμφωνα με την ολοένα αυξανόμενη βιβλιογραφία, η κατάθλιψη αναδεικνύεται ως παράγοντας κινδύνου για την ανάπτυξη Διαβήτη τύπου 2. Μάλιστα επισημαίνει ότι μεταανάλυση έδειξε αυξημένο κατά 37% κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 2 σε ενήλικες που παρουσίαζαν κατάθλιψη. Εν αντιθέση, ενδιαφέρον προκαλεί η αναφορά του Balhara, YP (2011) ότι άτομα που πάσχουν από κατάθλιψη έχουν 60% αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν διαβήτη.
Σύμφωνα με πολλούς ερευνητές, τα υψηλά επίπεδα της κορτιζόλης στον οργανισμό των ατόμων που πάσχουν από κατάθλιψη οδηγούν σε αύξηση των επιπέδων γλυκόζης και κατ’ επέκταση συμβάλλουν στην εμφάνιση διαβήτη τύπου 2 (Knol MJ etal., 2006). Όσον αφορά στα άτομα που πάσχουν από σχιζοφρένεια, ο καθηγητή Xu-Feng Huang (2013) από το Πανεπιστήμιο Γουολονγκόνγκ επισημαίνει ότι οι πιθανότητες εμφάνισης διαβήτη τύπου 2 είναι δύο με τέσσερις φορές περισσότερες από ότι στο γενικό πληθυσμό.
Οι παρενέργειες των φαρμακων
Επιπρόσθετα, οι παρενέργειες των φαρμάκων που χρησιμοποιούνται στις ψυχικές ασθένειες έχουν ενοχοποιηθεί για διαταραγμένη ανοχή στη γλυκόζη και την εμφάνιση διαβήτη. Σε βρετανική έρευνα, που δημοσιεύεται στο επιστημονικό έντυπο «Diabetes Care» διαφαίνεται η συσχέτιση αντικαταθλιπτικών και διαβήτη τύπου 2. Οι ερευνητές του Πανεπιστημίου του Σαουθάμπτον, με επικεφαλής τον καθηγητή Ρίτσαρντ Χολτ, υποστηρίζουν ότι η αύξηση του σωματικού βάρους που επέρχεται από τη λήψη αντικαταθλιπτικών δύναται να οδηγήσει στην αύξηση του κινδύνου εμφάνισης διαβήτη, αν και τονίζεται ότι τα συγκεκριμένα φάρμακα δεν οδηγούν κατ’ ανάγκη στην εμφάνιση της νόσου.
Αναφορικά με την επίδραση των αντιψυχωσικών φαρμάκων στην εμφάνιση ζακχαρώδους διαβήτη, οι έρευνες συγκλείνουν στην άποψη ότι ασθενείς οι οποίοι παίρνουν αντιψυχωσικά φάρμακα παρουσιάζουν τρεις φορές μεγαλύτερο κίνδυνο ανάπτυξης διαβήτη τύπου 2. Έρευνα που παρουσιάστηκε στο 15ο Ευρωπαϊκό συνέδριο Ψυχιατρικής στη Μαδρίτη επιβεβαίωσε ότι η πιο σημαντική παρενέργεια των σύγχρονων αντιψυχωσικών φαρμάκων είναι η αύξηση βάρους και κατ’ επέκταση η εμφάνιση μεταβολικών διαταραχών όπως ο διαβήτης, σύμφωνα με το 84% των ψυχιάτρων που ερωτήθηκαν.
Σύμφωνα με μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο «JAMA Psychiatry», παιδιά και έφηβοι που παίρνουν αντιψυχωσικά φάρμακα μπορεί να διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο να αναπτύξουν διαβήτη τύπου 2. Ευρήματα ερευνητών από το Vanderbilt University School of Medicine, στο Nashville, σε μελέτη που διεξήγαγαν σε παιδιά και νέους μεταξύ 6 και 24 ετών, συμμετέχοντες στο πρόγραμμα «Tennessee Medicaid», έδειξαν ότι υπήρξαν συνολικά 106 νέες περιπτώσεις διαβήτη τύπου 2 κατά τη διάρκεια της περιόδου παρακολούθησης.
Όπως αναφέρουν οι συγγραφείς της μελέτης, «Σε αυτήν την ομάδα των παιδιών και της νεολαίας που έχει ξεκινήσει πρόσφατα τη χρήση ενός αντιψυχωσικού ή ψυχοτρόπου φαρμάκου, οι χρήστες αντιψυχωσικών είχαν τρεις φορές μεγαλύτερο κίνδυνο για νεοδιαγνωσμένο διαβήτη τύπου 2. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος σημειώθηκε κατά το πρώτο έτος της χρήσης αντιψυχωσικών, αλλά αυξάνεται με την αθροιστική δόση και ήταν παρών ακόμη και σε παιδιά ηλικίας 6 έως 17 ετών . Ο αυξημένος κίνδυνος παρέμεινε και για 1 έτος μετά την παύση της χρήσης αντιψυχωσικών».
Η Παγκόσμια Ημέρα για το Διαβήτη ωθεί όλους μας να αναλογιστούμε τη σοβαρότητα της νόσου και τον τρόπο που σχετίζεται με την ψυχική μας υγεία. Η πρόληψη, σε συνδυασμό με τη σωστή διατροφή, την άσκηση και τη σωστή λήψη φαρμακευτικής αγωγής μπορούν να βοηθήσουν τους ανθρώπους που εμφανίζουν παράλληλα διαβήτη και κάποιο πρόβλημα ψυχικής υγείας. Η συνεργασία ειδικοτήτων όπως ενδοκρινολόγου, διαβητολόγου και ψυχιάτρου είναι αναγκαία προκειμένου να διαγνωσθούν και να αντιμετωπιστούν με τον καλύτερο τρόπο αυτά τα δύο αλληλοεπηρεαζόμενα νοσήματα.